Từ ngày 7 đến 11 tháng 4 năm 2025, tại trụ sở của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) ở London, Vương quốc Anh, Hội nghị lần thứ 83 của Ủy ban Bảo vệ Môi trường Hàng hải (MEPC) đã diễn ra, quy tụ các quốc gia thành viên IMO và đại diện các tổ chức quốc tế trong lĩnh vực hàng hải. Một thỏa thuận lịch sử đã được thông qua: thiết lập cơ chế định giá carbon (thuế Carbon) áp dụng cho toàn bộ ngành vận tải biển quốc tế, dự kiến bắt đầu thực hiện từ năm 2028.
A) NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA THỎA THUẬN
1. Mục tiêu
Cơ chế định giá carbon (Thuế carbon) là một phần trong nỗ lực thực hiện Chiến lược Khí hậu sửa đổi của IMO (2023), nhằm hiện thực hóa cam kết giảm phát thải khí nhà kính của ngành hàng hải, phù hợp với mục tiêu của Paris Agreement (2015): giữ nhiệt độ toàn cầu không tăng quá 2°C và cố gắng giữ dưới 1.5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp.
2. Mức phí IMO đề xuất (Two-Tier Carbon Pricing System)
(Dự kiến áp dụng bắt đầu từ năm 2028 cho các tàu có trọng tải từ 5.000 GT trở lên)
Cấp 1 – Mục tiêu Tuân thủ Trực tiếp (Direct Compliance Target):
-
- Áp dụng cho: Lượng phát thải CO₂ vượt quá mức mục tiêu tuân thủ trực tiếp nhưng chưa vượt mức mục tiêu cơ bản.
- Mức phí: 100 USD cho mỗi tấn CO₂ tương đương.
Cấp 2 – Mục tiêu Cơ bản (Base Target):
-
- Áp dụng cho: Lượng phát thải CO₂ vượt quá mức mục tiêu cơ bản.
- Mức phí: 380 USD cho mỗi tấn CO₂ tương đương.
Ví dụ:
- Lượng phát thải CO₂ của 1 nào đó tàu: 1.800 tấn/năm
- Mức mục tiêu tuân thủ trực tiếp đối với con tàu đó: 1.000 tấn
- Mức mục tiêu cơ bản đối với con tàu đó: 1.500 tấn
Cách tính phí:
-
- Từ 1.000 đến 1.500 tấn (500 tấn vượt mức mục tiêu tuân thủ trực tiếp nhưng chưa vượt mức mục tiêu cơ bản): 500 tấn × 100 USD/tấn
- Từ 1.500 đến 1.800 tấn (300 tấn vượt mức mục tiêu cơ bản): 300 tấn × 380 USD/tấn
B) CƠ CHẾ THU VÀ QUẢN LÝ PHÍ CARBON
1. Ai sẽ thu phí?
Phí sẽ được thu trực tiếp từ các chủ tàu hoặc đơn vị khai thác tàu dựa trên lượng CO₂ mà mỗi tàu phát thải hằng năm. Lượng phát thải sẽ được xác minh thông qua hệ thống theo dõi – báo cáo – xác minh (MRV) do IMO thiết lập và giám sát.
2. Ai sẽ quản lý nguồn thu?
IMO sẽ thành lập một quỹ toàn cầu mang tên dự kiến là IMO Net-Zero Fund để quản lý toàn bộ khoản phí thu được. Quỹ này sẽ có chức năng:
- Tái đầu tư vào phát triển công nghệ không phát thải, bao gồm tàu chạy bằng hydrogen, ammonia, methanol sinh học, v.v.
- Hỗ trợ các quốc gia đang phát triển và các doanh nghiệp nhỏ trong việc nâng cấp đội tàu, cải thiện hạ tầng nhiên liệu sạch.
- Tài trợ các chương trình đào tạo, chuyển đổi nhân lực ngành hàng hải phục vụ cho lộ trình chuyển dịch xanh toàn cầu.
Theo các ước tính hiện tại, Quỹ IMO Net-Zero dự kiến sẽ thu được khoảng 11 đến 13 tỷ USD mỗi năm.
C) DỰ KIẾN TÁC ĐỘNG ĐẾN NGÀNH VẬN TẢI BIỂN
Thỏa thuận MEPC 83 được đánh giá là bước ngoặt lớn nhất kể từ Thỏa thuận Paris 2015 đối với ngành vận tải biển. Việc đưa carbon vào chi phí vận hành tàu sẽ tác động trực tiếp đến:
- Chi phí logistics toàn cầu, buộc các hãng tàu và khách hàng phải điều chỉnh kế hoạch tài chính.
- Chiến lược phát triển đội tàu, khuyến khích loại bỏ dần tàu sử dụng nhiên liệu hóa thạch truyền thống.
- Sự đổi mới công nghệ, tạo ra làn sóng đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển nhiên liệu sạch.
Source: International Maritime Organization (IMO)
BBC – SMR Marine
Manager – Capt. Can Son Dung
